دروغگویی در کودکان دبستانی| دلایل و ۸ راهکار برای مقابله با آن

دروغگویی در کودکان دبستانی، پدیده‌ای رایج است که سوالات مهمی را در مورد رشد اخلاقی و رفتار اجتماعی مطرح می‌کند. در این مرحله، کودکان با روابط پیچیده اجتماعی آشنا می‌شوند و یاد می‌گیرند که بین حقیقت و دروغ تمایز قائل شوند. با بهترین دبستان پسرانه منطقه 3 همراه شوید تا دلایل دروغگویی در کودکان و راهکارهای مقابله با آن را بررسی کنیم.

علائم و نشانه های دروغگویی در کودکان دبستانی

از مهم‌ترین علائم و نشانه‌های دروغگویی در کودکان دبستانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. فراموش نکنید که وجود این علائم در کودک، به منزله دروغگویی صددرصدی او نیست. بنابراین، در دروغگو دانستن کودک بسیار محتاط باشید.

تکرار سوال و اتلاف وقت

تا به حال از فرزندتان سوالی پرسیده‌اید و او آن را به عنوان بخشی از پاسخ خود برای شما تکرار کرده است؟ این یک نشانه نسبتا رایج دروغ گفتن است و عمدتا برای خریدن زمان و فکر کردن به یک داستان مناسب انجام می‌شود.

تماس چشمی غیرمعمول

کودکان دبستانی وقتی دروغ می‌گویند، از تماس چشمی اجتناب می‌کنند. اما ممکن است مواقعی هم پیش بیایید که در هنگام دروغ گفتن به خیره شدن بیش از حد بپردازند. پس اگر تماس چشمی آن‌ها غیرطبیعی به نظر می‌رسد، ممکن است نشان‌دهنده دروغگویی باشد.

بروز علایم بی‌قراری در بدن

نشانه اصلی دروغگویی در کودکان این است که کل حقیقت را نمی‌گوید. اگر متوجه شدید کودک سر خود را می‌خاراند و با سردرگمی به داستان‌سرایی می‌پردازد، احتمالا در حال تعریف داستانی نیمه‌دروغ است.

واکنش دفاعی بیش از حد

آیا وقتی فرزندتان را به دروغگویی متهم می‌کنید، واکنش بیش از حد نشان می‌دهد؟ آیا فریاد می‌زند، پا بر روی زمین می‌کوبد یا غرغرهای نارضایتی سر می‌دهد؟ اگر کودک نسبت به دفاع از خود کمی بیش از حد پرشور رفتار می‌کند، زنگ خطر باید به صدا درآید!

زبان بدن

دروغگویی در کودکان دبستانی، معمولا در زبان بدن آشکار می‌شود. اگر کودک دستان خود را به هم فشار می‌دهد یا به اطراف نگاه می‌کند احتمالا در حال پنهان کردن حقیقت است.

تغییرات در الگوی پلک زدن

اگر تغییراتی در پلک زدن کودک ایجاد شود، احتمالا نشان‌دهنده دروغگویی باشد. به دنبال علایم پلک زدن بیش از حد مشتاقانه یا حتی عدم پلک زدن باشید.

تسکین پس از رها شدن سوژه

یک کودک دروغگو معمولا وقتی موضوع را عوض می‌کنید، احساس آرامش خواهد کرد. پس وقتی از موضوع خارج می‌شوید، مراقب واکنش او باشید. اگر متوجه تغییر کاملی در رفتار کودک شدید، احتمالا در موضوع قبلی چیزی را پنهان کرده است.

دست زدن به صورت

وقتی با فرزندتان صحبت می‌کنید، مراقب دست‌های او باشید. اگر دست‌ها را بالا برد تا قسمت‌هایی از صورت خود را لمس کند، ممکن است در حال راستگویی نباشد.

جملات تمرین شده

برخی از کودکان معمولا سرنخ‌های کلامی دارند که آن‌ها را در شرایط دروغ گفتن تکرار می‌کنند. عباراتی مانند «راستشو بگم» یا «چرا فکر می‌کنی من دروغگو هستم» علائمی هستند که کودکان به آن‌ها متوسل می‌شوند.

دلایل ایجاد عادت دروغگویی در کودکان دبستانی

کودکان اساسا برای به دست آوردن چیزی که می‌خواهند، فرار از عواقب و یا فرار از وظایف محول شده دروغ می‌گویند.

1. آزمایش با رفتار جدید

از دلایل دروغگویی در کودکان، آزمایش مفهومی جدید است. همان‌طور که آن‌ها رفتارهای گوناگون را بررسی می‌کنند، ممکن است بگویند اگر در مورد این موقعیت دروغ بگویم، چه اتفاقی می‌افتد؟ این کنجکاوی آن‌ها را به آزمایش دروغگویی سوق می‌دهد.

2. تقویت عزت نفس و کسب تایید

کودکانی که با مشکل عدم اعتمادبه‌نفس دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ممکن است حقیقت را وارونه سازند تا چشمگیر، منحصربه‌فرد و ماهر به نظر برسند. درنتیجه دروغگویی در کودکان دبستانی می‌تواند برای افزایش عزت نفس و تقویت تصویر خود در چشم دیگران هم باشد.

3. دور کردن توجهات از خود

کودکانی که با اضطراب یا افسردگی سروکار دارند، معمولا در مورد احساسات خود دروغ می‌گویند. این یک مکانیسم دفاعی برای منحرف کردن توجهات دیگران از خودشان است. آن‌ها ممکن است مسائل خود را کم‌اهمیت جلوه دهند و دروغ‌هایی برای کاسته شدن نگرانی‌های دیگران در مورد خود بیان کنند.

4. رفتار تکانشی

کودکان مبتلا به ADHD ممکن است به دلیل تکانشگری دروغ بگویند. ویژگی کلیدی نوع تکانشی ADHD صحبت کردن قبل از تفکر است. امری که اغلب منجر به اظهارات غیرصادقانه می‌شود. علاوه‌بر این، بچه‌های مبتلا به ADHD ممکن است واقعا باور کنند که کاری را انجام داده‌اند و ناخواسته یک دروغ را به اشتراک بگذارند.

5. دروغ‌های سفید

مواردی وجود دارد که والدین، فرزندان خود را برای محافظت از احساسات دیگران تشویق به گفتن دروغ سفید می‌کنند. اما شرایط، زمان و نحوه استفاده از دروغ‌های سفید را می‌توان بخشی از توسعه مهارت‌های اجتماعی کودکان در نظر گرفت.

دروغگویی در کودکان و راههای درمان آن

با ورود کودکان به سن مدرسه، دروغ‌های آن‌ها ممکن است پیچیده‌تر و عمدی‌تر شود. نفوذ همسالان و تمایل به اجتناب از تنبیه می‌تواند به رفتارهای دروغگویی در آن‌ها کمک کند. در این‌جا 8 راهکار برای مقابله با دروغگویی در کودکان دبستانی آورده شده است.

1. تاکید بر کم‌هزینه‌تر بودن حقیقت

کودکان باید بدانند که صداقت می‌تواند عواقب اعمال آن‌ها را کاهش دهد. زیرا، آن‌ها اغلب احساس می‌کنند که باید نوعی پیامد برای اعمال غلط آن‌ها وجود داشته باشد. بنابراین، باید راهکار حفظ ارتباطات باز و در عین حال ایجاد مرزهای لازم را پیاده‌سازی کنید.

2. دادن فرصت برای راستگویی

همواره باید به کودک فرصت دوباره‌ای برای صادق بودن داد. رویکرد نادیده گرفتن برخی دروغ‌ها به کودکان اجازه می‌دهد تا بدون ترس فوری از عواقب، در واکنش‌های خود تجدیدنظر کنند. به‌خصوص اگر در ابتدا به دلیل ترس از ناامید کردن والدین خود، واکنش تکانشی داشته‌اند. با این حال، این روش برای کودکانی که مرتب دروغ می‌گویند، مناسب نیست.

3. استفاده از روش مقدمه

والدین با یادآوری این جمله به فرزندان خود که از آن‌ها انتظار کامل بودن ندارند، صداقت را در آن‌ها تشویق می‌کنند. تفکر کودکان در این مورد می‌تواند منجر به پاسخ‌های صادقانه‌تر آن‌ها شود.

4. دادن زمان اضافی به کودکان مبتلا به ADHD

کودکان مبتلا به ADHD اغلب پاسخ‌های تکانشی دارند. این کودکان به زمان بیشتری برای فکر کردن قبل از پاسخ نیاز دارند. به‌عنوان مثال، وقتی معلمی از او می‌پرسد که آیا یک تکلیف را انجام داده‌اید، ممکن است سریعا و بدون بررسی کار خود پاسخ مثبت بدهد.

5. عدم تنبیه کودک

تنبیه دروغگویی در کودکان دبستانی می‌تواند آن‌ها را به دروغگویی بیشتر سوق دهد. اگر از حقیقت آگاه هستید، مستقیما به خود موضوع بپردازید. مثلا به جای پرسیدن اینکه کودک تکالیف خود را انجام داده است یا نه بگویید: «می‌دانم که تکالیف خودت را انجام ندادی، پس بیایید در  این مورد بحث کنیم که چرا این کار خوبی نیست.»

6. خودداری از برچسب دروغگو زدن به کودک

دروغگو خواندن کودک می‌تواند بسیار مضر باشد. آسیب عاطفی ناشی از چنین برچسبی اغلب بیشتر از خود آسیب است. زیرا، کودک احساس می‌کند که والدین در آینده او را باور نمی‌کنند و به عزت نفس او آسیب می‌رسد.

7. استفاده از بحث‌های مناسب سن کودک

در مورد دروغ گفتن به روشی مناسب با سن کودک با او صحبت کنید. چرایی دروغگویی افراد و پیامدهای این کار آن‌ها را از طریق داستان‌ها یا مثال‌های مرتبط توضیح دهید.

8. آموختن همدلی به کودک

به کودکان یاری برسانید که تاثیر گفتار و اعمال خود را بر دیگران درک کنند. اینکه چگونه دروغ می‌تواند به افراد صدمه بزند و به روابط آسیب برساند. مثلا به آن‌ها بگویید اگر کسی به آن‌ها دروغ بگوید، چه احساسی خواهند داشت؟

جمع بندی

پرداختن به دروغگویی در کودکان دبستانی نیازمند رویکردی ظریف است که نظم و انضباط را با همدلی همراه می‌کند. با الگوبرداری از رفتار صادقانه، ایجاد انتظارات روشن و درک انگیزه‌های اساسی دروغگویی، والدین و مربیان می‌توانند کودکان را به سمت تعاملات صادقانه‌تر هدایت کنند.

سوالات متداول

1. چرا کودکان دبستانی دروغ می گویند؟

کودکان دبستانی به دلایل گوناگونی مانند اجتناب از تنبیه، جلب‌توجه، آزمایش مرزهای جدید یا به دلیل ناتوانی در تشخیص واقعیت و خیال دروغ می‌گویند.

2. چگونه والدین و معلمان می توانند صداقت را در کودکان تشویق کنند؟

تشویق صداقت شامل الگوبرداری از رفتار صادقانه، ایجاد یک محیط امن برای ارتباطات باز، تعیین قوانین واضح و ثابت در مورد دروغگویی و رفتار همراه با صداقت بزرگسالان است.

3. اگر کودک مدام دروغ می گوید چه کنیم؟

دروغگویی مداوم کودک ممکن است نیازمند نگاه عمیق‌تری به محیط رشد و وضعیت عاطفی کودک توسط یک مشاور حرفه‌ای باشد.