با کودک پرخاشگر چه کنیم+ معرفی ۱۰ راهکار عملی
برخی از کودکان ابتدایی، با چالش‌های مربوط به پرخاشگری و رفتارهای خشونتآمیز مواجه هستند. این رفتارها، تاثیرات منفی بسیاری بر رشد و توسعه شخصیتی، اجتماعی و روانی آن‌ها دارد. آشنایی با دلایل و راهکارها و به‌طورکلی این‌که با کودک پرخاشگر چه کنیم، امری ضروری در فرآیند تربیت است. این مسئله، از سمت والدین و مربیان […]
توضیحات
برخی از کودکان ابتدایی، با چالش‌های مربوط به پرخاشگری و رفتارهای خشونتآمیز مواجه هستند. این رفتارها، تاثیرات منفی بسیاری بر رشد و توسعه شخصیتی، اجتماعی و روانی آن‌ها دارد. آشنایی با دلایل و راهکارها و به‌طورکلی این‌که با کودک پرخاشگر چه کنیم، امری ضروری در فرآیند تربیت است. این مسئله، از سمت والدین و مربیان باید به‌طورجدی مورد توجه قرار گیرد تا آینده سالم‌تری برای جامعه و کودکان فراهم شود.
دلایل پرخاشگری در کودکان
پرخاشگری در کودکان، می‌تواند نشات‌گرفته از عوامل رفتاری، اجتماعی، روان‌شناختی و حتی برخی عوامل فیزیکی باشد. مهم‌ترین و رایج‌ترین دلایل مواجهه با این سوال که با کودک پرخاشگر چطور رفتار کنیم، موارد زیر هستند:
محیط خانوادگی ناپایدار
یکی از اصلی‌ترین دلایل پرخاشگری کودکان، محیط خانوادگی ناپایدار و فقر زیرساختی است. والدینی که به‌دلایل مالی یا اجتماعی توانایی ارائه محیط ثابت و پایدار برای کودکان خود را ندارند، ممکن است منجر به افزایش تنش‌ها و خشونت در خانواده شوند. والدینی که در مدیریت و راهنمایی صحیح کودکان خود ناتوان باشند، زمینه‌ساز عدم توانایی کودکان در مدیریت احساسات خواهند بود که به رفتارهای پرخاشگری منجر می‌شود.
برای مثال، والدینی که درگیر نزاع و رفتارهای خشونتآمیز مداوم هستند، این احساسات منفی را به کودکان خود منتقل می‌کنند. کودکانی که احساس کنند در خانواده‌شان مورد حمایت قرار نگرفته‌اند، ممکن است به‌دنبال جایگزینی برای این احساسات و سرکوب این نیاز در قالب پرخاشگری باشند.
تأثیر رسانه‌ها
درگیری بیش از حد با محصولات رسانه‌ای نامناسب مانند بازی‌های ویدئویی و فیلم‌ها، می‌تواند در افزایش خشونت کودکان نقش مهمی داشته باشد. برخی بازی‌های ویدئویی و فیلم‌های خشونتآمیز، الگوهای نادرست رفتاری را به کودکان القا می‌کنند؛ زیرا آن‌ها در این محتواها به خشونت و انتقام روی می‌آورند.
برای درک این‌که با کودک پرخاشگر چه کنیم، باید الگوی رفتاری آن‌ها را بشناسیم. هرگونه شکل خشونت و پرخاشگری که در رسانه‌ها به تصویر کشیده می‌شود، ممکن است به‌عنوان یک الگوی رفتاری برای کودکان عمل کند. همچنین، برخی از برنامه‌ها و خبرها، نگرانی و استرس کودکان را افزایش میدهند که به رفتارهای خشونتآمیز منجر می‌شود.
نارضایتی از محیط تحصیلی
برخی کودکان، به‌دلیل مواجهه با مربی‌های پرخاشگر یا فشار زیاد تحصیلی، به خشونت در مدرسه روی می‌آورند. این موضوع، نتیجه عدم توانایی کودکان در مدیریت احساسات منفی است. فشار زیاد تحصیلی بر کودکان، می‌تواند به نارضایتی، اضطراب و حتی افسردگی منجر شود. برای این‌که عمیقا درک کنید در مقطع ابتدایی با کودک پرخاشگر چطور رفتار کنیم، در نظر بگیرید که برخی کودکان، احساس می‌کنند نظرات و نیازهایشان در محیط تحصیلی نادیده گرفته می‌شود. این امر، به احساس نارضایتی و افزایش رفتارهای خشونتآمیز می‌انجامد.
مشکلات بهداشت روانی
اضطراب و استرس نیز از دیگر دلایل رفتارهای پرخاشگرانه کودکان هستند. آن‌ها، از خشونت به‌عنوان راهی برای مقابله با احساسات منفی یا جلب توجه استفاده می‌کنند. افرادی که افسرده یا مضطرب هستند، ممکن است به‌دلیل ناتوانی در مدیریت احساسات خود به رفتارهای پرخاشگرانه روی آورند. کمبود خواب و اختلالات خواب نیز به تشدید احساسات منفی، کاهش تمرکز و افزایش احساسات پرخاشگرانه می‌انجامد.
عدم دسترسی به فرصت‌های سازنده
فقر، عدم دسترسی به فرصت‌های آموزشی و توسعه‌دهنده و نداشتن محیط‌های امن و سازنده برای بازی و رشد، می‌تواند به عواملی تبدیل شود که کودکان را به پرخاشگری سوق دهد. عدم دسترسی به فرصت‌های آموزشی کیفی و کمی، باعث عدم توسعه مهارت‌ها، دانش و توانایی‌های لازم برای مواجهه با چالش‌ها و مسائل می‌شود.
برای مثال، فرصت‌های بازی خلاقانه می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرند؛ احساس خود را بسازند و از راه‌های جدید با مسائل رو‌به‌رو شوند. کودکانی که به‌دلیل محدودیت‌های مالی یا اجتماعی، به فضاهای بازی و تفریح مناسب دسترسی ندارند، با رفتارهای خشونتآمیز در جستجوی انگیزه و هیجان هستند. می‌پرسید با کودک عصبانی و پرخاشگر چه کنیم؟ برای او فرصت‌های سازنده فراهم کنید.
ژنتیک و عوامل بیولوژیک
بررسی‌ها نشان داده‌اند که مغز و سیستم عصبی، در رفتارهای پرخاشگرانه نقش دارند. به‌عنوان‌مثال، نواحی مغزی مانند هیپوکامپ (مرتبط با حافظه و انتقال اطلاعات) و لوب قدمی (مرتبط با کنترل عصبی بر رفتارها) در افراد متمایل به خشونت، فعالیت‌های غیرعادی دارند. اختلال در تولید یا عملکرد نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی مغزی که بر انتقال پیام‌های عصبی تاثیر دارند) نیز با رفتارهای پرخاشگرانه مرتبط هستند.
همچنین، وجود ژن‌های مرتبط با سطوح بالای تستوسترون (هورمون مرتبط با خشونت) با افزایش خطر پرخاشگری مرتبط هستند. به‌علاوه، برخی اختلالات روانی و رفتاری مانند اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) که به‌طور ژنتیکی نیز انتقال می‌یابد، می‌تواند باعث افزایش رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان شود.
فرهنگ و محیط اجتماعی
محیط اجتماعی و فرهنگی که یک کودک در آن بزرگ می‌شود، تاثیر زیادی بر رفتار او دارد. در برخی فرهنگ‌ها، خشونت ممکن است به‌عنوان راهی برای حل مشکلات یا نشان‌دادن قدرت و اعتبار موردنظر باشد. برخی از کودکان، به‌دلیل محدودیت‌های اجتماعی یا فرهنگی، به فرصت‌های ارتباطی کمتری دسترسی دارند. این امر، باعث احساس عدم تعلق و انزوا و درنهایت، رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود.
کودکانی که از نظر اجتماعی نقص‌هایی دارند، به‌عنوان راه فرار یا برای قدرت‌نمایی، به خشونت و پرخاشگری روی می‌آورند. این امر، ممکن است به‌دلیل نقص‌های تربیتی، عدم یادگیری مهارت‌های اجتماعی موثر یا ناتوانی در مقابله با احساسات منفی باشد.
با کودک پرخاشگر چطور رفتار کنیم؟
کودکان پرخاشگر، به‌دلایل مختلفی از جمله عدم توانایی در مدیریت احساسات، اضطراب، نارضایتی از محیط یا الگوهای رفتاری خانوادگی این رفتار را از خود نشان میدهند. این موارد نیازمند حوصله، آگاهی و مدیریت موثر هستند. برای این‌که بدانید باید با کودک پرخاشگر چه کنیم، در این بخش، ۱۰ راهکار موثر را با شما به اشتراک می‌گذاریم:
1.بیان احساسات: برای کودک فرصت ابرازگری فراهم کنید. اگر احساس خشم یا ناراحتی دارد، به او اجازه دهید احساساتش را بازگو کند و به او گوش فرادهید. به او نشان دهید که احساساتش مهم و محترم هستند.
2.مدیریت استرس: کمک به کودک برای یادگیری مهارت‌های مدیریت استرس، مانند روش‌های تنفسی یا تمرین‌های آرامش‌بخش، می‌تواند کمک‌کننده باشد. پرخاشگری در مواردی، واکنش به استرس است.
3.آموزش مهارت‌های اجتماعی: با کودک عصبانی و پرخاشگر چه کنیم؟ به او آموزش دهید که چگونه به‌درستی با دیگران ارتباط برقرار و مشکلات را حل کند. این امر، شامل یادگیری مهارت‌های ارتباطی، تعاملی و حل مسئله است.
4.ایجاد نقطه امن: اگر کودک بداند نقطه امنی دارد که در مواقع احساس خشم می‌تواند به آن تکیه کند، واکنش تند کمتری از خود نشان می‌دهد. این نقطه امن، می‌تواند یک ویژگی شخصیتی مثبت در او، حمایت خانواده، گروه دوستان و … باشد.
5.تشویق به ورزش و فعالیت‌های فیزیکی: ورزش و فعالیت‌های فیزیکی، به کنترل احساسات کمک می‌کنند. تشویق کودک به شرکت در ورزش‌های گروهی و فعالیت‌های بدنی، در مدیریت رفتاری تاثیر به‌سزایی دارد.
6.تقویت خودکنترلی: به کودک یاد دهید که پیش از عمل، با لحظه‌ای صبر موقعیت را تجزیه‌وتحلیل کند. این امر، کمک می‌کند تا ویژگی خودکنترلی و تدبیر در او تقویت شود.
7.استفاده از پاداش و تشویق: وقتی کودک رفتار مثبتی از خود نشان می‌دهد، از پاداش و تشویق استفاده کنید. این موضوع، می‌تواند با تقویت رفتارهای مثبت، انگیزه بیشتری برای دوری از خشونت در او ایجاد کند.
8.مداخله‌های آرامش‌بخش: هنگامی که کودک عصبانی و خشن است، مداخله‌هایی مثل بیان کلمات محبت‌آمیز یا ارائه تکنیک‌هایی برای مدیریت خشم موثر هستند.
9.توجه به الگوهای رفتاری خود: به‌عنوان والدین و مربیان، مدل صحیحی برای کودک اطراف خود باشید. اگر ما خود به رفتارهای خشونتآمیز می‌پردازیم، نمی‌توانیم کودکان را قانع به ناپسند‌بودن این رفتار کنیم.
10.مشاوره حرفه‌ای: درصورتی‌که رفتارهای پرخاشگرانه ادامه داشت و مسئله با کودک پرخاشگر چه کنیم برای شما به مشکل بزرگ‌تری تبدیل شد، مراجعه به مشاور موثر است. راه‌حل‌های مفید و مدیریتی از طریق مشاوران، می‌توانند در تناسب با ویژگی‌های خاص کودک شما تنظیم شوند.
در صورت مواجهه با این مسئله که با کودک عصبانی و پرخاشگر چه کنیم، به یاد داشته باشید که هر کودک در شرایط خاص و منحصربه‌فردی به‌سر می‌برد. بنابراین، روش‌های متفاوتی ممکن است برای هر کودک موثر باشند. تلاش کنید باتوجه‌به شرایط و نیازهای خاص موقعیت، روی روش‌هایی وقت بگذارید که بهترین نتیجه را با حداقل تحمیل و آزار و اذیت فراهم می‌کنند.
جمع‌بندی
پرخاشگری و رفتارهای خشونتآمیز، به‌دلایل مختلفی از جمله ناتوانی در مدیریت احساسات، ناراحتی و استرس، تاثیر رسانه‌ها و محیط خانوادگی ناپایدار در کودکان بروز پیدا می‌کنند. آشنایی با راهکارهای این‌که با کودک پرخاشگر چه کنیم، فرآیند تربیت و شکل‌گیری هویت آن‌ها را قابل‌کنترل‌تر می‌کند. فراهم‌کردن زمینه ساخت یک جامعه پویا و سالم، در گرو تربیت و پرورش کودکان به بهترین نحو ممکن است.
سوالات متداول
- چرا باید به پرخاشگری در کودکان توجه کنیم؟
پرخاشگری در کودکان، منجر به تداوم مشکلات رفتاری و اجتماعی در دوران نوجوانی و بزرگسالی می‌شود. این موضوع، تاثیرات منفی بر روابط خانوادگی، تحصیلی و اجتماعی کودک می‌گذارد.
- چگونه میتوان تشخیص داد که یک کودک دچار پرخاشگری حاد شده است؟
افزایش تعداد دفعات و شدت برخورد خشونتآمیز در واکنش به مسائل روزمره، نشان از عدم توانایی در مدیریت احساسات و برقراری ارتباط مثبت دارد که بهمعنی پرخاشگری حاد است.
- چه اقداماتی میتوان برای کمک به کودکان پرخاشگر انجام داد؟
برقراری ارتباط صمیمانه با کودک، دادن فرصت ابرازگری، آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و احساسات، ایجاد محیطی حمایت‌کننده و البته، کمک از متخصصان مربوطه پیشنهاد می‌شود.
مقالات مرتبط
اهمیت آموزش سواد دیجیتال برای کودکان که والدین باید بدانند
۱۲ بازی با کاغذ دونفره و تک نفره جذاب در خانه
