تدریس با بازی، روش مورد علاقه‌ی کودکان

در دنیای آموزشی امروز، رویکردهای نوین و خلاقانه‌ای برای تدریس وجود دارد که می‌توانند تجربه یادگیری را برای دانش‌آموزان هیجان‌انگیز و ماندگار کنند. یکی از این رویکردها، تدریس با بازی است که به‌عنوان یک ابزار قدرتمند در جذب توجه و افزایش انگیزه یادگیری شناخته می‌شود. ما به عنوان بهترین دبستان پسرانه منطقه 3 در این مقاله چگونگی استفاده از بازی در تدریس را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چگونه بازی‌ها می‌توانند به عنصری کلیدی در فرآیند آموزشی تبدیل شوند. 

چرا تدریس با بازی ؟

یکی از سوالات مهمی که در زمینه آموزش مطرح می‌شود این است که چرا تدریس با بازی؟ پاسخ به این سوال در درک تاثیرات عمیقی نهفته است که بازی بر یادگیری دارد. تدریس با بازی نه تنها فرآیند یادگیری را برای دانش‌آموزان لذت‌بخش‌تر می‌کند، بلکه به آن‌ها کمک می‌کند تا مفاهیم پیچیده را به شیوه‌ای ساده‌تر و عملی‌تر درک کنند. بازی‌ها محیطی ایجاد می‌کنند که در آن دانش‌آموزان می‌توانند به‌صورت تجربی یاد بگیرند، خطاها را بدون ترس از شکست امتحان کنند و مهارت‌های اجتماعی و همکاری خود را توسعه دهند. علاوه‌بر این، آموزش با بازی به تقویت تفکر خلاق و انتقادی کمک می‌کند، زیرا دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا راه‌حل‌های جدید و نوآورانه‌ای برای مسائل پیدا کنند. به‌همین خاطر این رویکرد می‌تواند به ایجاد یک تجربه یادگیری جامع و ماندگار منجر شود که دانش‌آموزان را برای موفقیت در دنیای پیچیده امروزی آماده می‌کند.

مزایای آموزش همراه بازی چیست ؟

در عصری که آموزش و یادگیری به سرعت در حال تحول است، استفاده از بازی در تدریس به‌عنوان یک رویکرد نوآورانه و موثر، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این روش، که فراتر از سنت‌های آموزشی قدیمی است، مزایای چشمگیری را برای دانش‌آموزان در بر دارد. در ادامه این بخش تاثیرات مثبت آموزش همراه با بازی بر روی دانش‌آموزان را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• افزایش انگیزه و علاقه به یادگیری

آموزش همراه با بازی به‌طور قابل توجهی انگیزه و علاقه دانش‌آموزان را به یادگیری افزایش می‌دهد. بازی‌ها با ایجاد یک محیط سرگرم‌کننده و تعاملی، یادگیری را از یک فعالیت اجباری به تجربه‌ای لذت‌بخش تبدیل می‌کنند. 

• تقویت تفکر خلاق و حل مسئله

بازی‌ها به دانش‌آموزان این فرصت را می‌دهند که مهارت‌های تفکر خلاق و حل مسئله خود را توسعه دهند. در بازی‌ها، دانش‌آموزان با چالش‌ها و مسائل متنوعی روبرو می‌شوند که نیازمند راه‌حل‌های خلاقانه و ابتکاری هستند. 

• بهبود مهارت‌های اجتماعی و همکاری

آموزش همراه با بازی فرصت‌هایی برای تعامل اجتماعی و همکاری با دیگران فراهم می‌کند. بازی‌های گروهی به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهند که در یک محیط امن و حمایت‌کننده، مهارت‌های ارتباطی، همکاری و کار تیمی خود را تقویت کنند.

• تقویت حافظه و مهارت‌های شناختی

بازی‌ها به تقویت حافظه و مهارت‌های شناختی دانش‌آموزان کمک می‌کنند. بازی‌هایی که نیازمند به خاطر سپردن قوانین، دنبال کردن دستورالعمل‌ها و حل مسائل هستند، می‌توانند به تقویت حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت کمک کنند. همچنین، این بازی‌ها مهارت‌های توجه و تمرکز را نیز بهبود می‌بخشند.

• کاهش اضطراب و فشار در یادگیری

آموزش همراه با بازی می‌تواند به کاهش اضطراب و فشار مرتبط با یادگیری کمک کند. بازی‌ها یک محیط غیررسمی و سرگرم‌کننده ایجاد می‌کنند که در آن دانش‌آموزان می‌توانند بدون ترس از ارزیابی یا قضاوت، مهارت‌ها و دانش خود را امتحان کنند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا با اعتماد به‌نفس بیشتری در فرآیند یادگیری شرکت کنند.

• ارتقا مهارت‌های حرکتی و هماهنگی

بازی‌های فیزیکی و تعاملی به تقویت مهارت‌های حرکتی و هماهنگی دانش‌آموزان کمک می‌کنند. این نوع بازی‌ها، به‌ویژه برای کودکان خردسال، اهمیت دارند، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند تا تعادل، هماهنگی و مهارت‌های حرکتی دقیق خود را توسعه دهند.

• افزایش انعطاف‌پذیری و سازگاری

آموزش همراه با بازی به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا انعطاف‌پذیری و سازگاری خود را در موقعیت‌های مختلف تقویت کنند. بازی‌ها بیشتر شامل موقعیت‌های متغیر و پیش‌بینی نشده هستند که دانش‌آموزان را وادار می‌کنند تا به سرعت خود را با شرایط جدید وفق دهند و راه‌حل‌های خلاقانه‌ای بیابند.

• تقویت مهارت‌های زبانی و ارتباطی

بازی‌هایی که شامل گفتگو و تعامل زبانی هستند، به تقویت مهارت‌های زبانی و ارتباطی دانش‌آموزان کمک می‌کنند. این بازی‌ها فرصت‌هایی برای تمرین گفتار، گسترش دایره لغات و بهبود مهارت‌های شنیداری و بیانی فراهم می‌کنند.

تاثیر تدریس با بازی بر یادگیری دانش آموزان ابتدایی

دانش‌آموزان ابتدایی به شیوه‌ای متفاوت نسبت‌به بزرگسالان یاد می‌گیرند. آن‌ها از طریق تعامل با دیگران، به‌کارگیری حواس مختلف و خیال‌پردازی در فرایند یادگیری درگیر می‌شوند. بازی به‌عنوان یک ابزار آموزشی، این فرصت را برای دانش آموزان فراهم می‌کند تا ضمن سرگرمی، مفاهیم آموزشی را بهتر درک و یاد بگیرند.

از طریق بازی، دانش آموزان می‌توانند مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و عاطفی خود را تقویت کنند. همچنین بازی نقش‌آفرینی، زمینه‌ساز پرورش خلاقیت و توانایی حل مسئله در آن‌ها می‌شود. به‌کارگیری بازی به‌عنوان ابزاری برای تدریس در مدارس ابتدایی، می‌تواند انگیزه و علاقه‌ی دانش آموزان را نسبت‌به یادگیری افزایش دهد و یادگیری مفاهیم آموزشی را برای آن‌ها لذت‌بخش‌تر سازد.

7 بازی آموزشی برای دبستانی ها

بازی‌های آموزشی نقش مهمی در یادگیری و توسعه مهارت‌های کودکان دارند. چراکه تدریس با بازی ابتدایی به کودکان کمک می‌کنند تا ضمن سرگرمی، حواس خود را پرورش دهند، مفاهیم آموزشی را بهتر درک کنند و مهارت‌های حرکتی و ذهنی خود را تقویت نمایند. در ادامه ۷ بازی آموزشی مناسب برای دانش‌آموزان دبستانی را معرفی می کنیم:

• بازی کلمات ممنوعه

بازی کلمات ممنوعه یکی از بازی‌های آموزشی و سرگرم‌کننده برای دانش‌آموزان است که می‌تواند در کلاس‌های درس به‌کار گرفته شود. در این بازی معلم یا مربی گروه، یک کلمه را به‌عنوان «کلمه ممنوعه» تعیین می‌کند. سپس در مورد یک موضوع یا طرح یک سوال از دانش آموز می‌خواهد که توضیح دهد یا به سوال پاسخ دهد، با این شرط که از کلمه ممنوعه استفاده نکند. به‌عنوان مثال ممکن است از دانش‌آموز بخواهد درباره یک حیوان خاص توضیح دهد اما از استفاده از کلمه «این» خودداری کند. یا از او بخواهد روش کاشت یک درخت را توضیح دهد، بدون استفاده از کلمه مشخص شده. دانش‌آموز باید بکوشد با به‌کارگیری کلمات و عبارات دیگر، مفهوم مورد نظر خود را منتقل کند. این بازی به غنی‌سازی زبان و افزایش توانایی بیان مطالب در دانش آموزان کمک بسیاری می‌کند.

• بازی شنیدن و حدس زدن

در این بازی کلاس ابتدایی، بهتر است بچه‌ها گروه‌بندی شوند. تصویر یک شیء، حیوان و … به یکی از بچه‌ها داده می‌شود. او باید بدون گفتن نام چیزی که می‌بیند، آن را برای هم‌گروهی خود که تصویر را نمی‌بیند، توصیف کند. هم‌گروهی باید بتواند نام را حدس بزند. برای ایجاد هیجان بیشتر و نیز کنترل زمان بازی می‌توان دفعات حدس را محدود کرد. این از نمونه های پرطرفدار بازی فکری در کلاس است.  

• بازی به‌خاطرسپاری

بازی شنیدن و حدس زدن یک فعالیت گروهی سرگرم کننده در کلاس درس است که مهارت های مختلفی را در دانش آموزان پرورش می دهد. در این بازی دانش آموزان به چند گروه تقسیم می شوند. معلم یا یکی از دانش آموزان، تصویر یک شی، حیوان، مکان و … را به یک نفر از اعضای هر گروه نشان می دهد. آن دانش آموز بدون اینکه نام آن چیز را بگوید، شروع به توصیف آن برای بقیه اعضای گروه می‌کند. بقیه باید با دقت به توصیف ها گوش دهند و سعی کنند حدس بزنند که آن شی چیست.

معمولا برای افزایش هیجان بازی، تعداد دفعات حدس زدن محدود می شود. گروهی که زودتر و با حدس های کمتری به پاسخ درست برسد، برنده است. این بازی باعث پرورش مهارت توصیف کردن، گوش دادن، تمرکز، همکاری گروهی و تفکر منطقی می شود.

• بازی کارت کلمات

بازی کارت کلمات یک فعالیت آموزشی و تفریحی برای دانش آموزان سطوح مختلف است که به بهبود مهارت خواندن و یادگیری لغات جدید کمک می کند. در این بازی تعدادی کارت با رنگ‌های متفاوت مثل سبز و قرمز تهیه می شود و روی هر کارت یک کلمه نوشته می شود. تعداد کارت های قرمز کمتر و کلمات روی آن‌ها پیچیده تر است. کارت‌ها به‌صورت برعکس روی میز چیده می شوند. هر دانش آموز به نوبت یک کارت برمی دارد و کلمه روی آن را می خواند. اگر بتواند درست بخواند، کارت را نزد خود نگه می دارد و امتیاز کسب می کند. در صورت اشتباه خواندن کلمات کارت سبز، کارت زیرکارت‌ها می‌رود و اگر کارت قرمز باشد، کل امتیازات دانش آموز صفر می شود. این بازی باعث بهبود مهارت خواندن و غنی سازی لغات می گردد. 

• بازی دسته‌بندی کلمات

بازی دسته‌بندی کلمات یک فعالیت آموزشی و سرگرم‌کننده برای دانش‌آموزان سطوح مختلف است که به گسترش دایره‌ی لغات و درک مفاهیم آن‌ها کمک می‌کند. در این بازی ابتدا روی تخته‌ی کلاس یک جدول طراحی می‌شود که حاوی چند ستون با عناوینی مانند نام حیوانات، گل‌ها، شهرها، غذاها و … است. سپس در هر ستون، کلمات و اصطلاحات مرتبط با آن دسته نوشته می‌شود. بعد از دانش‌آموزان خواسته می‌شود با انتخاب یک حرف به‌صورت تصادفی، کلماتی را که در هر ستون حاوی آن حرف هستند پیدا کنند. در این بازی محدودیت زمانی نیز وجود دارد. این فعالیت باعث تقویت حافظه، دقت نظر، سرعت عمل و توانایی دسته‌بندی مفاهیم می‌شود.

• هفت‌سنگ

بازی هفت‌سنگ یکی از بازی‌های سنتی و آموزنده برای کودکان است که می‌تواند در کلاس درس نیز به‌کار گرفته شود. در این بازی ابتدا هفت عدد سنگ نسبتا تخت روی هم چیده می‌شود. سپس با پرتاب توپ تنیس به‌عنوان توپ بازی، به‌سمت سنگ‌ها، آن‌ها را واژگون می‌کنند. سپس از دانش‌آموز سوال می‌شود که قبل از پرتاب توپ چند سنگ وجود داشت و بعد از ریختن سنگ‌ها چندتای آن‌ها باقی‌مانده است. این بازی به پرورش حساب و استدلال ریاضی دانش‌آموزان کمک می‌کند.

• لی‌لی

بازی لی لی یک بازی سنتی و آموزنده برای کودکان است که می‌تواند در کلاس‌های درس هم مورد استفاده قرار بگیرد. در این بازی ابتدا روی زمین یک جدول اعداد کشیده می‌شود. سپس کارت‌هایی تهیه می‌شود که روی آن‌ها دستورالعمل‌هایی برای حرکت روی اعداد نوشته شده‌است. دستورالعمل‌ها می‌تواند از این قرار باشد:

• حرکت روی اعداد زوج/فرد
• حرکت با گام‌های مشخص مثلا هر بار ۴ تا جلوتر
• حرکت از بزرگ به کوچک یا بالعکس

سپس دانش‌آموز به‌طور تصادفی یک کارت برمی‌دارد و با حرکت لی‌لی، دستور روی آن را اجرا می‌کند. این فعالیت باعث یادگیری بهتر مفاهیم ریاضی می‌شود.

جمع‌بندی

بازی‌های آموزشی برای دانش‌آموزان دبستانی نه تنها یک روش سرگرم‌کننده برای یادگیری هستند، بلکه یک ابزار قدرتمند در تقویت فرایند آموزشی نیز محسوب می‌شوند. این بازی‌ها که در مقاله ما به آن‌ها پرداخته شد، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا مفاهیم درسی را در قالبی جذاب و ملموس درک کنند و در عین حال، مهارت‌های اجتماعی، خلاقیت و تفکر انتقادی خود را توسعه دهند. با استفاده از این بازی‌ها، آموزگاران می‌توانند تجربه یادگیری را برای دانش‌آموزان خود هیجان‌انگیز و ماندگار سازند و به آن‌ها کمک کنند تا با اشتیاق و علاقه بیشتری در فرآیند آموزشی شرکت کنند. چراکه این بازی‌ها نه تنها به‌عنوان یک فعالیت فرعی، بلکه به‌عنوان بخشی اساسی از برنامه درسی مدرن، نقش مهمی در تربیت نسلی خلاق، فعال و مشتاق به یادگیری ایفا می‌کنند.

سوالات متداول

آیا بازی‌های آموزشی برای همه دانش‌آموزان دبستانی مناسب هستند؟

بله، بازی‌های آموزشی می‌توانند برای تمامی دانش‌آموزان دبستانی مناسب باشند، اما مهم است که بازی‌ها متناسب با سن، پایه تحصیلی و نیازهای یادگیری هر گروه سنی انتخاب شوند.

چگونه بازی‌های آموزشی می‌توانند به یادگیری دانش‌آموزان کمک کنند؟

بازی‌های آموزشی با ایجاد یک محیط یادگیری تعاملی و سرگرم‌کننده، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا مفاهیم درسی را بهتر درک کنند. همچنین، این بازی‌ها مهارت‌های اجتماعی، خلاقیت و تفکر انتقادی را تقویت می‌کنند.

آیا بازی‌های آموزشی فقط برای سرگرمی هستند یا جنبه‌های آموزشی نیز دارند؟

بازی‌های آموزشی نه تنها برای سرگرمی هستند، بلکه جنبه‌های آموزشی قابل توجهی نیز دارند. آن‌ها به دانش‌آموزان این فرصت را می‌دهند که مفاهیم درسی را در قالبی جذاب و تعاملی یاد بگیرند. علاوه‌بر این، بازی‌ها به تقویت مهارت‌های حیاتی مانند حل مسئله، تفکر انتقادی و همکاری کمک می‌کنند که همه این‌ها بخش مهمی از فرایند یادگیری هستند.